| Název: Name: | III. oddíl 21. lehkého dělostřeleckého pluku (velitelství) | 3rd Battalion of the 21st Light Artillery Regiment (Command) |
| Originální název: Original Name: | III dywizjon 21 Pułku Artylerii Lekkiej (dowództwo) | |
| Datum vzniku: Raised/Formed: | 24.08.1939 1) | |
| Předchůdce: Predecessor: | III. oddíl 21. lehkého dělostřeleckého pluku | 3rd Battalion of the 21st Light Artillery Regiment |
| Datum zániku: Disbanded: | 16.09.1939 2) | |
| Následovník: Successor: | – | - |
| Nadřízené velitelství: Higher Command: | 24.08.1939-16.09.1939 21. lehký dělostřelecký pluk (velitelství) 3) | 24.08.1939-16.09.1939 21st Light Artillery Regiment (Command) |
| Dislokace: Deployed: | 24.08.1939-24.08.1939 Západní Těšín (Cieszyn Zachodni) 24.08.1939-29.08.1939 Puńców 29.08.1939-29.08.1939 Puńców-Gumna, přesun 29.08.1931-01.09.1939 Gumna 01.09.1939-01.09.1939 prostor Gumna (boj)-východně Skočov (Skoczów), přesun 02.09.1939-02.09.1939 východně Skočov (Skoczów) (boj)-prostor Jaworze/Wapienica, přesun 02.09.1939-03.09.1939 prostor Jaworze/Wapienica-Bílsko (Bielsko)-Bílá (Biała)-Kozy-Kobiernice, noční přesun 03.09.1939-03.09.1939 Kobiernice-Kęty-Andrychów-Wadowice-prostor Kalwaria Zebrzydowska, přesun 04.09.1939-04.09.1939 prostor Kalwaria Zebrzydowska-Głogoczów-prostor Mogilany, přesun 05.09.1939-05.09.1939 prostor Mogilany, boj 05.09.1939-06.09.1939 prostor Mogilany-Swoszowice-Wieliczka, noční přesun 06.09.1939-06.09.1939 Wieliczka-Podłęże-Kłaj-prostor Proszówki (boj), přesun 06.091939-07.09.1939 prostor Proszówki-Borek-Szczurowa-Borzęcin Dolny-prostor Wola Radłowska, přesun 07.09.1939-07.09.1939 Wola Radłowska (boj)-Biskupice Radłowskie-Żabno, přesun 08.09.1939-10.09.1939 Żabno-Dąbrowa Tarnowska-Radomyśl Wielki-Mielec-Kolbuszowa-Sokołów Małopolski-Leżajsk-Ożanna-Kuryłówka, přesun 10.09.1939-11.09.1939 Kuryłówka, ? 11.09.1939-12.09.1939 Kuryłówka-prostor Tarnogród-Majdan Stary-Biłgoraj-Majdan Stary, přesun 12.09.1939-13.09.1939 Majdan Stary 13.09.1939-14.09.1939 Majdan Stary-Tarnogród-lesy západně Moszczanica/Cewków, noční přesun 14.09.1939-15.09.1939 lesy západně Moszczanica/Cewków-Stary Dzików-mýtina východně Nowy Dzików, noční přesun 15.09.1939-15.09.1939 mýtina východně Nowy Dzików, boj 15.09.1939-16.09.1939 prostor Nowy Dzików-???, přesun | |
| Velitel: Commander: | 24.08.1939-04.09.1939 Jasiński, Józef IV (kapitan artylerii) 10) 05.09.1939-15.09.1939 Bronikowski, Jan (kapitan artylerii) 11) 15.09.1939-16.09.1939 bez velitele (without commander) | |
| Podřízené jednotky: Subordinated Units: | 24.08.1939-16.09.1939 8. baterie 21. lehkého dělostřeleckého pluku (8./21) 24.08.1939-08.09.1939 9. baterie 21. lehkého dělostřeleckého pluku (9./21) 12) 24.08.1939-DD.09.1939 oddílová hospodářská četa 24.08.1939-DD.09.1939 oddílová průzkumná (zvědná) četa 24.08.1939-DD.09.1939 oddílová spojovací četa 24.08.1939-DD.09.1939 muniční kolona | 24.08.1939-16.09.1939 8th Battery of the 21st Light Artillery Regiment (8./21) 24.08.1939-08.09.1939 9th Battery of the 21st Light Artillery Regiment (9./21) 12) 24.08.1939-DD.09.1939 Supply Platoon 24.08.1939-DD.09.1939 Reconnaissance Platoon 24.08.1939-DD.09.1939 Signal Platoon 24.08.1939-DD.09.1939 Munition Column |
| Poznámka: Note: | 1) V polských zdrojích je uváděn rovněž jako oddíl III./21. V mobilizační tabulce jsou jeho baterie uváděny jako houfnicové, protože ve výzbroji měly 100 mm houfnice wz. 14/19P. Oddíl byl mobilizován v zelené mobilizační skupině. Velitelství oddílu a 7. baterie v termínu do 36 hodin od zahájení poplachové mobilizace (Z+28), 8. baterie v termínu Z+34. 9. baterie v mírové sestavě oddílu neexistovala a byla vystavěna nově v termínu Z+40. Jednotlivé čety muniční kolony v termínu Z+28-Z+40. 2) Oddíl jako organizovaný celek zanikl po bojích 21. horské pěší divize v obklíčení u Oleszyc. Velitel oddílu byl už 15. září těžce zraněn a oddíl zůstal bez velitele. Jednotlivým částem oddílu se z obklíčení podařilo uniknout. 7. baterie (3 houfnice) se 16. září odpoledne připojila ke zbytkům 202. pěšího pluku (záložního), západně od Ułazova je podpořila v boji s odřadem (tzv. „stíhacím plukem“) 28. pěší divize a 17. září unikla z obklíčení u obce Osuchy. Dne 18.09.1939 se u obce Zwierzyniec připojila k jednotkám Varšavské tankové a motorizované brigády, které podporovala v bojích u Tomaszowa Lubelského. V tomto prostoru byla 19. září zničena a zbytky padly do zajetí. Rovněž 8. baterii se povedlo z obklíčení uniknout společně se zbytky Sloučeného pluku Sboru ochrany pohraničí pplk. Wójcika. Přes Józefów a Tereszpol dorazila 18. září do obce Majdan Kasztelański, kde vystřílela poslední granáty na německou automobilovou kolonu a ustoupila do obce Zielone. W tom prostoru byla znehodnocena nebo zakopána těžká výzbroj a baterie byla rozpuštěna. Ze zbytku dělostřelců vznikla malá jezdecká jednotka, která 19. nebo 20. září padla u obce Podklasztor do německého zajetí. 3) Oddíl byl organizačně v sestavě pluku, ale po přidělení k přímé podpoře byl operačně podřízen veliteli podporované jednotky. 4) Už kolem 5. hodiny ráno stanoviště oddílu neúspěšně bombardovaly 3 Hs 126 od 3.(H)/14 a polské kulomety poškodily letoun Oberleutnanta Lütjena do té míry, že musel nouzově přistát v Dětmarovicích. Poté se 8. a 9. baterie přesunuly východně od Skočova. U Těšína zůstal oddílový průzkum a 7. baterie, která ostřelovala německou pěchotu v Mistřovicích (44. pěší divize) a Stříteži (45. pěší divize). V odpoledních hodinách ustoupila společně s I. praporem 4. pluku podhalanských střelců ke Skočovu. Více v článku https://www.valka.cz/16084-Fall-Weiss-na-Tesinsku. 5) 7. baterie v obci Bucze, 8. – Rudzica/Międzyrzecze, 9. – Grodziec podporovaly palbou boj I./4 pps a II./202 pp s jednotkami 45. pěší divize. Na pozorovacím stanovišti oddílu byli zraněni a padli do zajetí mj. pozorovací důstojník ppor. Henryk Bandrowski a průzkumný důstojník ppor. v zál. Rudolf Hess. 7. a 9. baterie ustoupily do prostoru Jaworze/Wapienica, 8. baterie do obce Komorowice. 6) Z rozkazu velitele divizního dělostřelectva provedl společně s 21. těžkým děl. oddílem dva palebné přepady na shromaždiště obrněnců 5. tankové divize mezi obcemi Borek Szlachecki-Skawina a způsobily jim citelné ztráty. Podle hlášení pozorovatelů 8. a 9. baterie zničily odkrytá palebná postavení dvou německých baterií. 7) Oddíl (není známo jestli všechny baterie) podporoval palbou boj 4. pluku podhalanských střelců a 202 pěšího pluku (záložního) o město Bochnia. 8) Oddíl podporoval boj 4. pps o obec Radłów. 9) Oddíl podporoval palbou boj sloučeného pluku SOP pplk. Wójcika u obce Dachnów. V boji byl velitel oddílu těžce zraněn a odvezen na divizní obvaziště v obci Dzików. 10) (13.03.1903-DD.MM.1RRR). V noci ze 4. na 5. září za neznámých okolností ztratil kontakt se svým oddílem a byl pohřešován. Od DD.09.1939 v německém zajetí. 11) (25.04.1903-DD.MM.1RRR). Do převzetí velení oddílu byl velitelem 8. baterie. Dne 15.09.1939 bylo jeho pozorovací stanoviště zasaženo německým dělostřeleckým granátem a on byl těžce zraněn. Poté byl převezen na divizní obvaziště. Není uveden v seznamu ztrát ani zajatých. Válku přežil a Steblik se ve své práci odvolává na jeho poválečné hlášení. 12) 9. baterie v mírové sestavě oddílu neexistovala a byla vystavěna nově. Při přesunu se od zbytku oddílu odpojila a ustupovala samostatně ve směru na Baranów-Tarnobrzeg-Biłgoraj-Zwierzyniec. Dne 17.09.1939 se připojila k jednotkám Varšavské tankové a motorizované brigády a v jejích řadách bojovala v bitvě u Tomaszowa Lubelského, kde 18.09.1939 padl její velitel ppor. Tadeusz Jankowski. | 1) W źródłach polskich oznaczany również jako dywizjon III./21 pal. Ze względu na uzbrojenie (100 mm haubice wz. 14/19P), w tabeli mob. jego baterie oznaczane są jako baterie haubic. Dyon był mobilizowany w zielonej grupie mob. Dowództwo oraz 7 bateria w terminie (Z+28), 8 bateria v terminie Z+34, a nie istniejąca w pokojowej strukturze 9 bateria miała zostać utworzona w terminie Z+40. Poszczególne plutony kolumny amunicyjnej w terminie Z+28-Z+40. 2) Dywizjon jako spójna całość zakończył swe działania po walkach 21 DPG w okrążeniu pod Oleszycami. Jego dowódca został ciężko ranny już 15 września i dyon pozostał bez dowódcy. Poszczególnym bateriom udało się z okrążenia przedrzeć. 7 bateria (3 haubice) dołączyła 16 września po południu do resztek 202 pp rez., na zachód od Ułazowa wsparła je w walce z „pułkiem pościgowym“ 28 DP i 17 września wyszła z okrążenia pod Osuchami. Dnia 18 września dołączyła pod Zwierzyńcem do oddziałów WBPM, które wspierała w bitwie pod Tomaszowem Lubelskim. W tym rejonie została 19 września zniszczona, a resztki zostały wzięte do niewoli. Również 8 baterii udało się wymknąć z okrążenia razem z resztkami pułku zbiorczego KOP ppłk. Wójcika. Wycofując się przez Józefów i Tereszpol dotarła 18 września do Majdanu Kasztelańskiego, gdzie resztką amunicji ostrzelała kolumnę samochodową i odeszła do miejscowości Zielone. W tym rejonie zniszczono haubice i baterię rozwiązano. Z resztek artylerzystów utworzono drobną jednostkę konną, która wpadła 19 lub 20 września do niewoli pod m. Podklasztor. 3) Dywizjon był organizacyjnie w składzie 21 p-alu, a po skierowaniu do bezpośredniego wsparcia ogniowego podlegał operacyjnie d-cy wspieranej jednostki. 4) Już około 5 godziny rano stanowiska dyonu zaatakowały 3 samoloty Hs 126 z 3.(H)/14 i polskie kaemy uszkodziły maszynę Oberleutnanta Lütjena do tego stopnia, że musiała lądować przymusowo w Dziećmorowicach (dzisiaj niedaleko Karwiny w Czechach), po czym 8 i 9 bateria odeszły na wschód od Skoczowa. Pod Cieszynem pozostał zwiad dyonu oraz 7 bateria, która ostrzelała niemiecką piechotę w Mistrzowicach (44 DP) oraz Strzycieżu (45 DP) na Zaolziu. Więcej w artykule https://www.valka.cz/16084-Fall-Weiss-na-Tesinsku. W godzinach popołudniowych odeszła wraz z I baonem 4 psp w kierunku Skoczowa. 5) 7 bateria w m. Bucze, 8 – Rudzica/Międzyrzecze, 9 – Grodziec, skąd wsparły ogniem walkę I/4 psp i II/202 pp rez. z oddziałami niemieckiej 45 DP. Na stanowisku obserwacyjnym dyonu zostali ranni i wpadli do niewoli m.in. oficer obserwacyjny ppor. Henryk Bandrowski oraz oficer zwiadowczy ppor. rez. Rudolf Hess. 7 i 9 bateria wycofały się do rej. Jaworze/Wapienica, 8 bateria do m. Komorowice. 6) Na rozkaz d-cy AD wspólnie z 21 dac-em dyon wykonał dwie nawały ogniowe na zgrupowanie wozów pancernych 5 DPanc. w rej. m. Borek Szlachecki-Skawina i zadał im znaczne straty. Według meldunków obserwatorów 8 i 9 bateria zniszczyły stanowiska ogniowe dwu niemieckich baterii. 7) Dyon (nie wiadomo czy wszystkie baterie) wspierał ogniem walkę 4 psp i 202 pp rez. o Bochnię. 8) Dyon wspierał ogniem walkę 4 psp o Radłów. 9) Dyon wspierał ogniem walkę pułku zbiorczego KOP ppłk. Wójcika pod Dachnowem. W walce został ciężko ranny dca dyonu, którego odtransportowano na dywizyjny punkt opatrunkowy w Dzikowie. 10) (13.03.1903-DD.MM.1RRR). Nocą z 4 na 5 września zaginął w nieznanych okolicznościach. Od DD.09.1939 w niemieckiej niewoli. 11) (25.04.1903-DD.MM.1RRR). Do objęcia dowództwa był d-cą 8 baterii. Dnia 15 września jego punkt obserwacyjny został trafiony niemieckim granatem artyleryjskim ciężko go raniąc, po czym przetransportowano go na punkt opatrunkowy. Nie jest podany w bazie strat osobowych i ofiar represji. Wojnę przeżył i Steblik powołuje się na jego powojenną relację. 12) W składzie pokojowym dyonu bateria nie istniała. Została utworzona w dniach od 24 do 26 września i otrzymała konie z poboru. Podczas przemarszu pozostała za resztą dyonu i utraciła z nim łączność. Wycofywała się samodzielnie w kierunku na Baranów-Tarnobrzeg-Biłgoraj-Zwierzyniec. Dnia 17 września dołączyła do jednostek WBPM i walczyła w bitwie pod Tomaszowem Lubelskim, gdzie 18 września poległ jej d-ca ppor. Tadeusz Jankowski. |
| Zdroje: Sources: | https://www.straty.pl/pl/szukaj Maksimiec, Stanisław: Armia „Lublin“ we wrześniu 1939 roku, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2006 Moś, Wojciech B.: 21. Pułk Artylerii Lekkiej w kampanii wrześniowej 1939, in: Reminiscencje września 1939, Bytom 2009 Moś, Wojciech B.: Strzelcy Podhalańscy 1918-1939, Krajowa Agencja Wydawnicza w Krakowie, Kraków 1989 Przemsza-Zieliński, Jan: Śląski front ´39 – Obrona Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego we wrześniu 1939 roku, „Sowa-Press“, Sosnowiec 1999 Rybka, Ryszard-Stepan, Kamil: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny "W" i jego ewolucja, Oficyna Wydawnicza "Adiutor", Warszawa 2010 Steblik, Władysław: Armia „Kraków“ 1939, MON, Warszawa 1975 | |