División Azul

Po ataku 22 czerwca 1941 r. przez hitlerowskie Niemcy na ZSRR w oficjalnie neutralnej Hiszpanii doszło dwa dni później do spontanicznych wieców antyradzieckich pod hasłem Rusia es culpable (Rosja jest winna). Miano na myśli winę Związku Radzieckiego za niedawno zakończoną wojnę domową w Hiszpanii. Choć nie ustalono inicjatorów wystąpień, okazały się one być na rękę rządowi frankistowskiemu, który zadeklarował ambasadorowi III Rzeszy pomoc w wojnie z komunizmem. Zdecydowano wystawić ochotniczą dywizję złożoną z członków hiszpańskiej Falangi pod nazwą División Espanjola de Voluntarios. Zgłosiło się około 40 tysięcy ochotników (a według niektórych źródeł nawet dwukrotnie więcej).


Mimo ochotniczego zaciągu, stanowiska dowódcze w dywizji obsadzili kadrowi żołnierze armii hiszpańskiej, w tym zasłużeni bohaterowie wojny domowej. Służba dla oficerów były atrakcyjna, gdyż czas służby w dywizji liczył się podwójnie. Poza tym miała ona mieć charakter rotacyjny polegający na cyklicznej wymianie żołnierzy.


W skład dywizji weszły cztery pułki piechoty, które nazwano od nazwisk ich dowódców: Pimentel, Vierna, Esparza, Rodrigo) oraz pułk artylerii. Na czele dywizji stanął generał major Agustín Muñoz Grandes. W sile 17 909 żołnierzy (w tym 640 oficerów) dywizja 13 lipca 1941 r. wyruszyła z Madrytu do Berlina. Stąd przerzucono ją na poligon Grafenwöhr (na północny wschód od Norymbergi) na trzymiesięczne przeszkolenie. Na wniosek dowódcy dywizji okres szkolenia skrócono do 5 tygodni. 20 lipca 1941 r. dywizję oddano do dyspozycji Naczelnego Dowództwa Wehrmachtu.


Dywizję umundurowano i wyposażono na wzór niemiecki oraz zorganizowano według etatu niemieckiej dywizji piechoty. Hiszpanie odróżniali się od żołnierzy niemieckich emblematem o barwach narodowych noszonym na rękawie munduru i hełmie. Pozwolono im na noszenie błękitnych koszul Falangi w miejsce niemieckich koszul wojskowych. Stąd też wzięła się nazwa Błękitna Dywizja (Blau Division lub División Azul). Formalnie jednak dywizja otrzymała nazwę 250. Infanterie-Division (hiszpańska) (250. Dywizja Piechoty) . W jej skład weszły:


– 262. Pułk Piechoty – dowódca płk Pedro Zallas Pimentel;
– 263. Pułk Piechoty – dowódca płk José Trápaga Vierna;
– 269. Pułk Piechoty – dowódca płk José Martinez Esparza;
– 250. Pułk Artylerii – dowódca Jezus Badillo Pérez.


Ponadto w dywizji występowały następujące pododdziały (wszystkie z numerem 250): dywizjony – rozpoznawczy i przeciwpancerny; bataliony – saperów, łączności, zaopatrzenia w paliwo, sanitarny i zapasowy; kompanie – narciarzy, zaopatrzenia, transportowa, medyczna, weterynaryjna i transportu sanitarnego; lekka kolumna taborowa; pluton techniczny; piekarnia polowa; rzeźnia polowa; pluton żandarmerii; szpital polowy i stacja poczty polowej.


Uzbrojenie i zaopatrzenie materiałowe dywizja miała otrzymywać od Wehrmachtu. Opiekę medyczną sprawował 250. Szpital Polowy i szpitale stacjonarne w Rydze, Königsbergu (Królewcu), Berlinie i Hof. Żołnierzom zapewniono bezpośrednią komunikację kolejową z Hiszpanią (rotacja składu osobowego, ewakuacja rannych, urlopy, zaopatrzenie w narodowe produkty spożywcze).


31 lipca 1941 r. dywizja złożyła przysięgę na wierność Adolfowi Hitlerowi. Już 20 sierpnia 1941 r. dywizję w sile 17 909 żołnierzy, 5600 koni i 765 pojazdów mechanicznych przerzucono transportem kolejowym z Grafenwöhr do Augustowa. Stąd forsownym marszem przegrupowano ją do Orszy, gdzie 31 sierpnia weszła w skład 9. Armii (z Grupy Armii „Środek”). Po przybyciu do Witebska dywizję podporządkowano 16. Armii (z Grupy Armii „Północ”), a następnie przewieziono transportem kolejowym nad rzekę Wołchow i jezioro Ilmen (14 października 1941 r.) w celu osłony skrzydła niemieckiego zgrupowania uderzającego na Leningrad.


Niemieckie dowództwo początkowo sceptycznie odnosiło się do wartości bojowej nowego sojusznika. Zmieniło jednak zdanie, kiedy przekonało się o waleczności Hiszpanów. Tylko nad Wołchowem dywizja straciła 1400 zabitych. 250. Kompania Narciarzy podczas odblokowywania okrążonego niemieckiego oddziału na południe od jeziora Ilmen straciła 90% stanu osobowego.


Latem 1942 r. dywizja weszła w skład 18. Armii i znad Wołchowa przegrupowano ją pod Leningrad, gdzie uczestniczyła w blokadzie miasta. W rejonie Carskiego Sioła walczyła czasowo w składzie 11. Armii. 12 grudnia 1942 r. generał Grandes odznaczony przez Hitlera Liśćmi Dębowymi do Krzyża Rycerskiego przekazał dowodzenie dywizją generałowi porucznikowi Emilio Estebanowi Infantesowi. Na początku 1943 r. dywizja ponownie w składzie 18. Armii nadal blokowała Leningrad i toczyła ciężkie walki z kontratakującymi oddziałami Armii Czerwonej.


Naciski alianckie na generała Franco poparte inwazją w Afryce Północnej i lądowaniem na Sycylii zmusiły go do refleksji nad dalszym sojuszem z III Rzeszą. 8 października 1943 r. caudillo zdecydował się wycofać División Azul z frontu. Zaledwie kilka dni wcześniej generał Infantes otrzymał od Hitlera Krzyż Rycerski. Niemieckie środki przekazu przemilczały wycofanie Błękitnej Dywizji z frontu i jej powrót do Madrytu 24 grudnia 1943 r.


Na froncie wschodnim walczyła też tzw. Błękitna Eskadra, faktycznie złożona z pięciu eskadr hiszpańskiego lotnictwa myśliwskiego, uzbrojona w samoloty Me-109 i FW-190, która obsada składała się z zasłużonych lotników z wojny domowej. Eskadry weszły w skład niemieckich: 27 i 51. Pułku Lotnictwa Myśliwskiego. 88 pilotów hiszpańskich odniosło 156 zwycięstw powietrznych nad lotnictwem radzieckim, tracąc 22 lotników (25% stanu).


W wyniku rotacji przez dywizję przewinęło się ogółem około 47 tys. żołnierzy. Stosunkowo duży był bilans strat, choć ich wielkość jest trudna do sprecyzowania. Według najwiarygodniejszych danych dywizja straciła 3934 zabitych, 8466 rannych, 326 zaginionych bez wieści i 321 jeńców, z których 219 wróciło do domu dopiero w 1954 r. Zanotowano też 7800 zachorowań i 1600 odmrożeń. W sumie straty sanitarne dywizji szacuje się na około 22 000 ludzi.


Po oficjalnym rozformowaniu División Azul w październiku 1943 r., część jej żołnierzy nadal zamierzała walczyć przeciwko ZSRR. 17 listopada 1943 r. sformowano z ochotników Legion Espanjola de la Voluntarios zwany też Błękitnym Legionem. Liczył on 2079 żołnierzy. Dowodził nim płk Antonio Garcia Navarro. Podlegał kolejno niemieckiej 121., a następnie 405. Dywizji Piechoty. Walczył na froncie leningradzkim, tracąc pod Krasnym Brodem 1/3 swego stanu wyjściowego. Później prowadził działania antypartyzanckie i wykonywał zadania okupacyjne w krajach nadbałtyckich. W wyniku ponownego nacisku mocarstw zachodnich Franco wycofał legion, polecając rozformować go 6 marca 1944 r. w Königsbergu.


W czerwcu 1944 r. sformowano trzy kompanie ochotników hiszpańskich w obozie wojskowym Stablack w Prusach Wschodnich. Jedną z nich podporządkowano 28. Dywizji Grenadierów Waffen SS „Wallonien”. W jej składzie brała ona udział w niemieckiej operacji „Sonnenwende” w lutym 1945 r. w rejonie Stargardu Szczecińskiego. Pozostałe dwie walczyły: jedna z partyzantami Josefa Broz-Tito w Jugosławii, druga – w składzie 3. Dywizji Górskiej w Rumunii, na Węgrzech i Czechosłowacji. Wiosną 1945 r. sformowano ponadto hiszpańską 101. i 102. Kompanię Ochotniczą, które włączono w skład 11. Dywizji Grenadierów Pancernych Waffen SS „Nordland”. Obydwie zakończyły wojnę w obronie okrążonego przez Armię Czerwoną Berlina. Należy zwrócić uwagę, że ochotnicy hiszpańscy walczący w mundurach Waffen SS zostali przez rząd w Madrycie pozbawieni hiszpańskiego obywatelstwa.


Według doniesień prasowych władze hiszpańskie zamierzają ekshumować, zidentyfikować i pochować w kraju prochy poległych żołnierzy Błękitnej Dywizji sprowadzone z Rosji, by ostatecznie zakończyć historię jednostki, która walczyła w II wojnie światowej po stronie III Rzeszy.
URL : https://www.valka.cz/Division-Azul-t59774#215384 Verze : 0
Diskusní příspěvek Faktografický příspěvek
Přílohy

Přidejte se k nám

Věříme, že mezi Vámi jsou lidé s různými zájmy a zkušenostmi, kteří by mohli přispět svými znalostmi a nápady. Pokud máte rádi vojenskou historii a máte zkušenosti s historickým výzkumem, psaním článků, editací textů, moderováním, tvorbou obrázků, grafiky nebo videí, nebo prostě jen máte chuť se zapojit do našeho unikátního systému, můžete se k nám připojit a pomoci nám vytvářet obsah, který bude zajímavý a přínosný pro ostatní čtenáře.

Zjistit více